Naruszenie nietykalności cielesnej – opis przestępstwa i przykłady

Nietykalnością cielesną określa się wolność człowieka przed niechcianym naruszeniem jego strefy cielesnej. W związku z powyższym, każda osoba ma prawo oczekiwać od innych ludzi, że nie będzie przez nich dotykana wbrew swojej woli. Nietykalność cielesna zalicza się tym samym do dóbr chronionych przez artykuł 217 par 1 k.k., gdyż wiąże się z godnością osobistą człowieka, a jej naruszenie podlega odpowiedzialności karnej.

Naruszenie nietykalności cielesnej – opis i konsekwencje

Naruszenie nietykalności cielesnej ściga się z oskarżenia prywatnego, czyli bez udziału policji i prokuratury. Takie postępowanie, zgodnie z art. 217 k.k., ma charakter prywatnoskargowy:

Art. 217. § 1. Kto uderza człowieka lub w inny sposób narusza jego nietykalność cielesną, podlega grzywnie, karze ograniczenia wolności albo pozbawienia wolności do roku.

§ 2. Jeżeli naruszenie nietykalności wywołało wyzywające zachowanie się pokrzywdzonego albo jeżeli pokrzywdzony odpowiedział naruszeniem nietykalności, sąd może odstąpić od wymierzenia kary.

§ 3. Ściganie odbywa się z oskarżenia prywatnego.

W zakres przestępstwa wchodzą wszystkie czynności oddziałujące na ciało innej osoby, które są przez nią nieakceptowane. Warunkiem do uznania naruszenia jest więc wymiar fizyczny. Chociaż taki czyn nie musi powodować obrażeń, to musi jednoznacznie stanowić atak na strefę cielesną poszkodowanego.

Przy procesie związanym z naruszeniem nietykalności cielesnej nie prowadzi się postępowania przygotowawczego. Czynności dowodowe są realizowane na skutek wniosku od prywatnego oskarżyciela lub z urzędu po wniesieniu prywatnego aktu oskarżenia. Popełnienie takiego przestępstwa może skutkować alternatywną karą grzywny, ograniczeniem wolności lub pozbawieniem wolności do roku.

Przykłady naruszenia nietykalności cielesnej

Do przestępstwa w tym zakresie dochodzi zarówno w przypadku uderzenia drugiej osoby, jak i w każdej innej sytuacji związanej z kontaktem fizycznym, który jest dla niej kłopotliwy lub obraźliwy. Przykładowo, naruszeniem nietykalności cielesnej będzie:

  • Potrącenie,
  • Popchnięcie,
  • Oplucie,
  • Pocałowanie,
  • Pociągnięcie za włosy,
  • Zrzucenie czapki czy strącenie okularów,
  • Spoliczkowanie,
  • Szarpanie,
  • Szczypanie,
  • Oblanie płynem,
  • Przytrzymanie.

Podsumowując, w zakres naruszenia wchodzą wszelkie możliwe rodzaje ingerencji sprawcy w nietykalność cielesną drugiej osoby. Trzeba zwrócić uwagę na to, że intencją naruszyciela jest tutaj zaatakowanie godności osobistej pokrzywdzonego, a nie wyrządzenie mu fizycznej krzywdy. Jego zamiarem nie musi być więc zadanie bólu.

Oczywiście czasami takie działania pozostawiają ślad, np. w postaci sińca czy zadrapania. Jednak jest to obojętne dla uznania przestępstwa z art. 217 k.k. Za naruszenie nietykalności cielesnej uznaje się zdarzenie, które nie powoduje zmian anatomicznych lub fizycznych i nie pozostawia na ciele żadnych trwałych śladów (ewentualnie tylko przemijające, krótkotrwałe). Karą obejmuje się samo zachowanie, bez uwzględniania jego następstw (temu służą przesłanki dotyczące wykroczeń określonych w rozdziale XIX k.k.).

Co określa stopień społecznej szkodliwości przestępstwa?

Jak już wspomniano wcześniej, naruszenie nietykalności cielesnej nie jest rozpatrywane pod kątem skutków o charakterze materialnym. Ocenie poddaje się za to rozmiar straty moralnej pokrzywdzonego, do czego najpierw konieczne jest uznanie, czy faktycznie takowa powstała. Jeżeli tak, następnie ustala się jej wielkość.

O wyższym stopniu szkodliwości społecznej przy naruszeniu nietykalności cielesnej świadczy m.in. zamiar bezpośredni. Kolejne są: zamiar ewentualny/lekkomyślność oraz najmniejszy stopień, czyli naruszenie w wyniku niedbalstwa. Oprócz tego, za czyn o mniejszej szkodliwości społecznej uznaje się przestępstwa popełnione w stanie ograniczonej poczytalności, za to o ich większym stopniu świadczy np. zamiar przemyślany przez sprawcę.